Het begon allemaal bij de zee, schrijft ­Annejet van der Zijl, 'waar het wit van katoenpluizen helder afstak tegen het blauw van de oceaan en de zwarte armen die ze plukten'. De Dageraad uit de titel van deze kleine novelle is een ­Surinaamse katoenplantage, waar in 1836 een meisje ter wereld komt: Mimie is een slavin die in 1857 zal worden vrijgekocht, kort voor de Nederlanders besluiten de slavernij af te schaffen. Zij is de grootmoeder van Waldemar Nods uit Van der Zijls bestseller Sonny Boy.

De schrijfster pluisde indertijd de hele familiegeschiedenis van Waldemar Nods uit, maar dat materiaal vond uiteindelijk geen plaats in het boek. In 2009 werd De Dageraad als extraatje mee gedrukt bij een jubileumuitgave van Sonny Boy. Nu bracht uitgeverij Querido het verhaal van Waldemar Nods voorouders apart uit, met prachtige illustraties van Sylvia Weve.

Annejet van der Zijl schetst de opkomst en ondergang van de plantage, die op de jungle werd veroverd, maar ten slotte ten onder gaat doordat zich een zandbank nestelt voor de kreek waar ze is gevestigd. Veroverd op de natuur en weer verloren aan de natuur, dus.

Daartussenin ligt een eeuw koloniale geschiedenis, en daarin is het - ook voor de slaven - niet altijd kommer en kwel. Rond 1800 beleeft de plantage een hoogtepunt. 'De marrons leefden vreedzaam in de bossen, en op de geïsoleerde plantages hadden bank en zwart, inmiddels met elkaar verweven door de almaar uitdijende kaste van kleurlingen ertussenin, een balans gevonden.' In 1861 luidt de doodsklok voor De Dageraad: de bewoners van de plantage raken 'over de kolonie verspreid als zaden in de wind'.

De Dageraad is een sfeervol verhaal, mooi uitgegeven. Sylvia Weves illustraties maken er een regelrecht hebbeding van.

Querido, 88 blz., 15 €.